_Strona główna > Dawne Kresy > Niżankowice: kościół

Herb ziemi przemyskiej

Dawne Kresy

Niżankowice
Historia i teraźniejszość
dawnego miasteczka na Ziemi Przemyskiej

cz.IV
Kościół

Dawny herb Niżankowic
Autorzy: Maciej Oziembłowski i Małgorzata Oziembłowska
Pełny tekst artykułu, który ukazał się drukiem w dwumiesięczniku "Semper Fidelis"
nr 4(69), str.52-55, Wrocław 2002
("Semper Fidelis" - Pismo Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich)

Historia kościoła w Niżankowicach jest skomplikowana i niejasna. Teoretycznie nie jest wykluczone, że w miejscowości istniejącej już w XIV w., a od r. 1431 posiadającej prawa miejskie bardzo wcześnie znajdowała się świątynia rzymskokatolicka. Z przywileju króla Kazimierza Jagiellończyka z r. 1451 wynika jednak, że kościół został zbudowany wraz z założeniem miasta. Stwierdzenie to odnosi się z pewnością do przeniesienia Niżankowic z prawa polskiego na magdeburskie w r. 1448. Budowę należy więc sytuować w latach ok. 1448-1451, zaś w starszej literaturze wymienia się z reguły datę 1461.

Kościół został prawdopodobnie uszkodzony w czasie najazdu tatarskiego w r. 1524. Protokół wizytacji bpa Wacława Hieronima Sierakowskiego powołując się na akta sądu konsystorskiego z r. 1591 budowniczym kościoła nazywa plebana Jakuba, który pielgrzymował do Rzymu.

Znaczącą przebudowę, połączoną z wymianą wyposażenia, kościół przeszedł w 1. połowie w. XVIII. Protokół wizytacji bpa Szembeka z roku 1721 mówi o podwyższeniu sklepienia w prezbiterium oraz pokryciu go nowym dachem. Dekret reformacyjny bpa Aleksandra Fredry z r. 1729 mówi o kończeniu prac nad remontem i wystrojem świątyni. 17 IX 1730 kościół został uroczyście konsekrowany przez Andrzeja Pruskiego, biskupa sufragana przemyskiego. W r. 1861 wykonano nowy drewniany dach na kościele i dzwon­nicy. Istotne prace przeprowadzono w kościele na pocz. w. XX głównie za sprawą ks. Tadeusza Piękosia. Do r. 1906 otynkowa­no kościół z zewnątrz, rozebrano stary przedsionek od pd. i wystawiono nowy, a w miejscu drewnianej dzwonnicy w 1910 wzniesiono murowaną.

Podczas ostrzału artyleryjskiego w latach 1914-1915 pociski uszko­dziły dach i sklepienie prezbiterium, wybijając też kilka dziur w jego ścianach, silnie ucierpiała też nowa dzwonnica. Kozacy obrabowali ponadto wnętrze świątyni, zamieniając ją czasowo na stajnię. Z kolei w r. 1917 zarekwirowano dzwon z r. 1835. Jeszcze w czasie trwania działań wojennych c.k. Krajowy Urząd Konserwatorski przystąpił do naprawy murów, korzystając częściowo z funduszy Bractwa Dobrego Pasterza.



Kościół w Niżankowicach
(fot. Maciej Oziembłowski, 18.06.2000)
 


Warta honorowa harcerzy przy symbolicznym grobie Piłsudskiego. Wnętrze kościoła w Niżankowicach
(fotografia z okresu międzywojennego - własność: Adam Bosek)
 

Po kilku latach od zakończenia II wojny światowej władze radzieckie przeznaczyły świątynię na magazyn kołchozu, zaś z wnętrza wszystko rozszabrowano - porozbijano nawet piszczałki w organach a wewnętrzne freski zamalowano. Do 1970 roku pod chórem i w kruchcie trzymano nawozy sztuczne, natomiast w nawie pomiędzy ołtarzami bocznymi - zboże. Ołtarz był przysłonięty workami z cementem i wapnem, a pozostała część prezbiterium służyła za składowisko blachy i szkła. W zakrystii zrobiono stajnię i trzymano tam konie. Kołchoźnicy wybudowali sobie po pewnym czasie nowy magazyn i opuścili świątynię, która dalej niszczała. W zamkniętym kościele był dziurawy dach, a miejscowa władza czekała aż budowla sama się zawali.

Tutaj znajduje się galeria 30 zdjęć z Niżankowic
Artykuł opracowano na podstawie pracy magisterskiej Małgorzaty Oziembłowskiej pt. "Historia parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Świętej Trójcy w Niżankowicach w latach 1918-1945", Wrocław 2002.
Piśmiennictwo, z którego korzystano przy opracowaniu artykułu znajduje się u autorów. Na szczególną uwagę zasługuje praca: Quirini-Popławski R.: Kościół parafialny p.w. Św. Trójcy w Niżankowicach, Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, część I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, tom 4, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Kraków 1996, s. 119-133.
_Strona główna > Dawne Kresy > Niżankowice: kościół
AMIGO - Biuro Usług Turystycznych, ul. Nyska 68 lok.56, 50-505 Wrocław,
tel. (0-71) 72-555-76, tel. 0 606 99-80-60, fax: (0-71) 78-73-400, e-mail: amigo (at) amigo.wroc.pl lub amigo (at) polnet.cc
Strona AMIGO istnieje od kwietnia 1999 roku. Data ostatniej aktualizacji podstrony: 22.04.2004 - Maciej Oziembłowski (c)