Laszki Murowane koło Chyrowa

Historia Laszek Murowanych

Miejscowość w r. 1374 została nadana Herburtom przez księcia Władysława Opolczyka. W 1 połowie w. XVI należała do Tarłów herbu Topór, którzy zapewne około połowy tego stulecia wznieśli tu zamek - siedzibę rodu. Wkrótce Mikołaj Tarło, chorąży przemyski, dworzanin i sekretarz królewski dokonał po 1560 r. lokacji miasta na prawie magdeburskim. Dobra laszeckie wraz z Chyrowem i Bąkowicami stanowiły wiano Jadwigi Tarłówny (córki wspomnianego Mikołaja i Jadwigi ze Stadnickich), wydanej ok. r. 1592 za Jerzego Mniszcha, wojewodę sandomierskiego. Pomimo statusu miejskiego i przywilejów jarmarków uzyskanych w r. 1678 staraniem Jerzego Jana Mniszcha, wojewody wołyńskiego, Laszki nie rozwinęły się, zachowując charakter osady zamkowej, całkowicie podporządkowanej rezydencji właścicieli. Lustracja z lat sześćdziesiątych w. XVIII wymienia jedynie trzydzieści trzy domy. W rękach Mniszchów Laszki pozostawały do r. 1815, tj. do sprzedaży majątku Edwardowi Zerboni de Spoletti przez Stanisława Mniszcha, austriackiego szambelana i wielkiego sokolnika królestwa Galicji i Lodomerii. Kolejnym, krótkotrwałym właścicielem resztek dóbr laszeckich był Marceli Bogdanowicz, od którego nabył je w r. 1861 Michał Krasicki. Z Laszek wywodziła się Maryna Mniszchówna - późniejsza caryca Rosji - żona Dymitra Samozwańca (ryc.).

Zainteresowanie historyków sztuki Laszkami (byli tu m.in.: Józef Mehoffer i Stefan Matejko) wiązało się z miejscowymi zabytkami: zamkiem i jego bogatymi zbiorami, ogrodem włoskim o rozbudowanej kompozycji parkowej oraz w mniejszym stopniu kościołem pałacowym. Zamek, rozebrany w znacznej części w XIX w., został doszczętnie zniszczony w r. 1914. Do obecnych czasów dotrwał jedynie niewielki fragment ściany skrzydła wsch. oraz część kamiennej płyty z herbem Topór z r. 1556. Zbiory, stopniowo rozpraszane przez cały w. XIX, rozprzedano ostatecznie na początku następnego stulecia na wielkich aukcjach w Paryżu. Tylko nieznaczny ich zespół, często za pośrednictwem kolekcji pałacu w Wiśniowcu, znalazł schronienie w muzeach Kijowa, Moskwy, Lwowa i Krakowa. Zaledwie kilka przedmiotów trafiło ostatecznie do miejscowego kościoła (późniejszej cerkwi). Nie istnieją już również fortyfikacje i zaplanowany z wielkim rozmachem ogród zamkowy, stworzone w latach trzydziestych w. XVIII przez Henryka Kleina z inicjatywy Józefa Mniszcha. O zamku w Laszkach wspomniał w swoich pamiętnikach "Trzy po trzy" Aleksander Fredro podróżujący z Cisnej do rodzinnych Rudek. Laszki Murowane były miastem prywatnym, położonym na terenie ziemi przemyskiej. Od r. 1946 miejscowość nazywa się Murowane i należy do rejonu samborskiego w okręgu lwowskim.